بنام خدا

 دردیدگاه امام محرک اساسی انسان درحرکت های مختلف چیزی جز انجام وظیفه الهی نیست . همه اغراض دیگری که گاهی سیاستمدار را به عمل سیاسی وامی دارد ، حتی اغراضی که از درجه ای ازمشروعیت نیز برخوردارند ، باید تحت الشعاع انگیزه ادای تکلیف باشند . شکست و پیروزی در پرتو ادای تکلیف یا عدم آن تحقق می یابند و محوراساسی دراین امور چیزی جز ادای تکلیف و وظیفه الهی نیست .

گرچه حضرت امام تکلیف گرایی را همراه با تشخیص مصلحت اعمال می کردند و در این میان نیز اوصاف ویژه ایشان ازجمله شجاعت و ایمان مذهبی شدید به راه و هدف همواره ازعوامل موفقیت محسوب می شده است ، اما آنچه علی القاعده فرع بر دیدگاه تکلیف گرایانه است و یا حضرت امام خود در این نکته اشاره کرده اند ، به عنوان آثار تکلیف گرایی ایشان معرفی می شود . به بعضی ازآثار اشاره می کنیم :

1 - اطمینان و آرامش روحی : اولین اثر مثبت و مهم دیدگاه حضرت امام رسیدن به آرامش درونی است وسیره عملی امام نشانگر این نکته است . هنگامی که ایشان را در سال های اول شروع نهضت اسلامی شبانه دستگیرکردند و به سوی تهران گسیل داشتند ، از ایشان نقل شد که ماموران رژیم شاه درمسیر دچار اضطراب و وحشت بودند و من آنها را دلداری می دادم .

درکلام دیگری حضرت امام در نفی ترس و اضطراب درونی درپرتو ادای تکلیف الهی می فرمایند :

«اگر ما برای مقاصد اسلامی ، برای مقاصدی که انبیاء خودشان را به آب و آتش زدند ، اولیای عظام خودشان را به کشتن دادند ، علمای بزرگ اسلام را آتش زدند ، سربریدند ، حبس کردند ، تبعید کردند ، حبس های طولانی کردند ، اگر چنانچه ما برای مقاصد اسلام بترسیم ، دین نداریم ... ازچه بترسیم ؟ آن باید بترسد که غیر از این عالم جایی ندارد .» ( امام خمینی ، صحیفه نور، ج 1، ص 72 )

حضرت امام نه تنها خود در سایه عمل به تکلیف الهی از آرامش و اطمینان روحی برخوردار بودند ، بلکه به کسانی که در مشکلات دوران مبارزه اظهار دلتنگی می نمودند این توصیه را تکرار می کردند.

 2  -  احساس پیروزی درهمه حالات : گرچه هرعمل سیاسی به منظور رسیدن به نتیجه ای خاص صورت می پذیرد و آن نتیجه با توجه به عوامل گوناگون حاصل می شود وگاه نیز بدست نمی آید و لذا یک سیاستمدار همواره در یک بازی به سر می برد که احتمال برد و باخت در آن وجود دارد ، اما در دیدگاه تکلیف گرا آنچه تحلیل نهایی پیروزی و شکست را می نمایاند به نفس مکلف بستگی دارد و نیتی که برطبق آن عمل خویش را انجام داده است . اصولاً حصول شکست به خود شخص بستگی دارد نه شرایط خارجی ، حضرت امام دراین زمینه بیانات زیادی دارند که به بعضی از آنها توجه می کنیم :

« ما نباید نگران باشیم که مبادا شکست بخوریم ، باید نگران باشیم که مبادا به تکلیف عمل نکنیم . نگرانی ما ازخود ماست . اگر ما به تکالیفی که خدای تبارک و تعالی برای ما تعیین کرده عمل بکنیم باکی از این نداریم که شکست بخوریم چه از شرق و چه از غرب ، چه داخل و چه خارج ، و اگر به تکلیف خودمان عمل نکنیم شکست خورده هستیم ، خودمان خودمان را شکست داده ایم .»( همان ، ج 22 ، ص 71  )

اصولاً حضرت امام رسیدن به مقاصد را به دست اراده الهی دانسته ، به صرف انجام وظیفه نتیجه ای را که تحت قدرت مکلف است حاصل شده می دانند . دراین باره می فرمایند.

« اگرانسان به وظیفه الهیه موفق شود نتیجه حاصل است ، به نتیجه منظوره برسد یا نه ... وصول به مقاصد و عدم آن بسته به اراده الهیه است و بر ما تکلیفی نیست .»